Een essay van Lida Bonnema, kunsthistoricus.

Een kwiek vogelvrouwtje drukt een poëtisch stempel op de schilderijen, dichtbundels en ontwerpen van multidisciplinair beeldend kunstenaar Riann van Nieuwkerk.
Het is te beschouwen als de beeldende versie van haar motto: 'Er zit leven in mijn oneindige vrijheid'.

Het logo verhaalt bovendien over haar veelzijdig kunstenaarschap waarbij de decoratieve vormgeving volop kunstzinnig plezier toont en het luchtruim vrijheidsdrang ademt. 


Ontwikkeling van een kunstenaar in vogelvlucht
Riann wisselt het schilderen af met schrijven en ontwerpen. Met haar poëtisch realistische werken heeft ze haar persoonlijke vorm gevonden. Een eigen stijl, waarin al het voorgaande op zijn plek valt.
Aanvankelijk waren haar schilderijen vooral grafisch, abstract en landschappelijk. Een soort droombeelden die voortkwamen uit haar ontwerpen, kennis van de kunstgeschiedenis en schilderkundige experimenten.

 (stormvogel)

Gaandeweg kreeg ze meer belangstelling voor figuratieve voorstellingen, bij voorkeur met een naïef karakter. In die fase zocht zij naar een beeldtaal die realistische schilderkunst combineert met een grafische stijl.
Op haar recente werken hebben de grafische kenmerken plaats gemaakt voor een poëtischer beeldtaal.
Een ontwikkeling die begon met het vervaardigen van illustratief ogende monoprints, waarop decoratieve randen, meisjesportretten, vogels, vissen, lucht en zee, al worden gecombineerd.

 (op de hand)

Vanuit deze monoprints kristalliseren deze onderwerpen zich steeds verder uit als inspiratiebronnen voor de meer poëtische schilderijen. De verfijnde ornamenten herinneren aan haar voltooide studie tot juwelier en goudsmid.
Hoewel in vereenvoudigde vorm, reflecteren ze ook iets van de belangstelling die ze in haar jeugd al had voor de beeldtaal op Art Nouveau/Jugendstilaffiches.
De sierlijke randornamentiek die elk tafereel omlijst is een detail dat haar schilderijen herkenbaar maakt. 

 (in allervolst ornaat)


Venster van Verlangen
Riann creëert op haar schilderijen een harmonische, veilige, wereld. Hierin weet een jong meisje zich geborgen zodat er mentale ruimte ontstaat voor dromen en fantasie. De beelden zijn doortrokken van zoete melancholie en onschuld.
De blijmoedige naïviteit van de voorstellingen en versjes doet verlangen naar de kindertijd. Decoratieve randversieringen doen denken aan versjesboeken en poëziealbums die meisjes koesteren en sluiten geweld en tegenspoed buiten.

Ook de kijker ervaart dit en kan zich even dompelen in zorgeloze sferen.
Verfijnd van voorstelling en schilderwijze is 'Het meisje met de parelarmband'. De transparantie van de sluier, het ritme van het kantpatroon en de naar binnen gekeerde blik van de sluierdraagster vormen lieflijke beeldlyriek.   

 (het meisje met de parelarmband)

Zo schept zij met haar eigen symboliek een naïef poëtische wereld.
De schilderijen hebben bovendien iets tegendraads. Dit heeft te maken met de illusie van ruimtelijkheid die haaks staat op bv de regelmatig voorkomende decoratieve omkadering.
Zo verbeeldt ze op menig schilderij een jong meisje voor een onafzienbaar luchtruim boven een eindeloze zee. En dan blijkt dat de sierlijke randversiering niet alleen buitensluit maar ook kan werken als venster van verlangen. 

 (de pronkstok)


Verbreding van het Poëtisch Realisme
Riann levert met haar schilderkunst niet alleen een beeldende bijdrage aan het Hedendaags Poëtisch Realisme. Ze doet meer.
Zowel met lichtvoetige versjes bij de schilderijen als met beschouwende dichtbundels verbreedt ze de jonge stroming. Het schrijven van lyriek bij beeld deed ze al eerder.
Aanleiding om dit facet van haar werk meer glans te geven was een gedichtje bij een schilderij van poëtisch realist Schilder Hermanus.
Versje en voorstelling versterkten zo vanzelfsprekend elkaars poëtische kracht, dat het inspireerde tot meer.

De schilderijen verdeelt zij onder in rubrieken. Het geeft haar de kans haar beeldtaal naar vorm en inhoud te verdiepen.
Dit is onder meer zichtbaar in de serie 'kleinlingen'. Hierin komt haar voorliefde voor decoratieve vormen zo genuanceerd naar voren dat het resulteert in pure beeldpoëzie. 

 (samen delen)


Keramiek
Sinds 2017 heeft zij ook het driedimensionaal werk in klei weer opgepakt. In eerste instantie gehoor gevend aan de wens van Hermanus om beelden bij zijn schilderijen te hebben.
In 2018 heeft dat geleidt tot een mooie serie van verhalend en beelden die bij hun beider werk op het platte vlak aansluiten. 
Rond 2020 vond zij een duidelijke verdieping in haar werk door de combinatie van schilderij, beeld en poëzie.




Schrijven
Ook als schrijver is Riann een gedreven Poëtisch Realist. De sobere, herkenbare ritmiek van lettergrepen en klanken, de woordkeuze en de tedere toon van de versjes, benadrukken de poëzie van de geschilderde beeldtaal.
In de versjes gebruikt zij spreektaal als schrijftaal. Titels en hoofdletters laat ze varen. Door het ontbreken van een punt aan het eind van de zin blijft het gedichtje open voor de gedachten en het poëtisch vermogen van de beschouwer.
Zo stralen de  bundels 'Vogelrijm en vissenpraat', universele blijmoedigheid uit. De eenvoud van de versjes maakt ze voor iedereen herkenbaar waardoor ze wonderwel aansluiten bij het Hedendaags Poëtisch Realisme. 

 (omslag Vogelrijm en Vissenpraat 2)


Lyriek, gevoel verwoord
Naast versjes bij de schilderijen schrijft Riann ook gedichten met een filosofisch karakter. Meestal vanuit de ik-vorm met een tijdloze, persoonlijke symboliek, verwoordt ze hierin menselijke warmte en betrokkenheid. In de letterkunde wordt dit als lyriek omschreven.
In tegenstelling tot de eenvoudige versjes, zijn in deze gedichten titels en leestekens betekenisvol. Zelfstandige naamwoorden, bijwoorden en voorzetsels worden vermeden. Voor de lezer bieden deze beschouwende gedichten volop stof tot nadenken.
Zo bevat de bundel 'Groeien gaat vanzelf' het gedicht 'Perspectief' (klik op afbeelding) dat voor iedere ouder schrijnend herkenbaar is.

 (omslag Groeien gaat vanzelf)


Plaats in de kunstgeschiedenis
Riann heeft haar plaats in de kunstgeschiedenis gevonden. Met haar verbeelding van lucht, licht en zee sluit ze aan bij de Hollandse zeeschilders uit de zeventiende eeuw. De naïeve sfeer op de schilderijen toont invloed van de huidige naïef realistische schilderkunst. Art Nouveau/Jugendstilmotieven zijn versimpeld tot authentieke, poëtische details die betekenisvol in haar werk zijn aangebracht.
Op het schilderij 'Vrijheidsdrang boven een onstuimige zee', komen alle kunsthistorische invloeden samen met deze persoonlijke, symbolisch beladen beeldtaal.

 (vrijheidsdrang boven onstuimige zee)

De laatste jaren bloeit haar kunstenaarschap als nooit tevoren. Het heeft alles te maken met de steeds sterker lyrische kracht van haar werk die parallel loopt met de opkomst van het Hedendaags Poëtisch Realisme. 


Lida Bonnema, kunsthistoricus

      

(leve de verbeelding)